Czcionka: Kontrast:

Gustaw Wyssogota Zakrzewski (1837–1907) – patron Biblioteki w Woli Mysłowskiej

Gustaw Stanisław Antoni Wyssogota Zakrzewski urodził się 17 sierpnia 1837 roku w Ciechominie, w powiecie łukowskim. Był synem Tadeusza Zakrzewskiego i Konstancji z Horodyńskich, właścicieli miejscowych dóbr ziemskich. Tadeusz Zakrzewski czynnie uczestniczył w powstaniu listopadowym będąc członkiem Rady Obywatelskiej województwa podlaskiego. Dziadkiem Gustawa był Ignacy Wyssogota Zakrzewski, prezydent Warszawy w czasach Insurekcji Kościuszkowskiej, a zarazem właściciel majątku w Żelechowie. Rodzicami chrzestnymi Gustawa byli Józef Drozdowski, dzierżawca wsi Miastków Kościelny, oraz Marianna z Zakrzewskich Sokolnicka¹.

W latach 1850–1857 uczył się w Gimnazjum Gubernialnym w Lublinie, które ukończył z ocenami dobrymi i bardzo dobrymi. W księdze Wpisowej Uczniów znajduje się taką informacja: „Gustaw Zakrzewski, lat 16, syn Tadeusza, stanu szlacheckiego, rodem z Ciechomina, religii rzymskokatolickiej, uczeń Gimnazjum Gubernialnego Lubelskiego w latach 1851-1855, mieszkał na Krakowskim Przedmieściu pod nr 155, z woli opiekuna udał się do Marymontu.”

Od początku lat 60. XIX wieku zaangażował się w działalność niepodległościową, przystępując do organizacji „czerwonych” na Podlasiu. W listopadzie 1862 roku uczestniczył w zjeździe duchowieństwa katolickiego diecezji podlaskiej w Kłoczewie, zorganizowanym przez ks. Seweryna Paszkowskiego. Duchowni ci – w liczbie aż 86 – przyjęli program polityczny „czerwonych”. W drugiej połowie listopada tego samego roku Zakrzewski brał udział w naradach konspiratorów z województwa podlaskiego w Warszawie, prowadzonych pod przewodnictwem Jana Bogdanowicza.

23 listopada 1862 roku w majątku Zakrzewskiego w Ciechominie odbyło się pierwsze zebranie Komitetu Wojewódzkiego, który przygotowywał zbrojne powstanie na Podlasiu. Uczestnicy uchwalili instrukcje dla naczelników powiatowych oraz polecili gromadzenie broni, amunicji i środków finansowych. Zakrzewski został mianowany naczelnikiem okręgu Garwolin–Żelechów, a następnie naczelnikiem cywilnym i wojskowym powiatu łukowskiego.

W nocy z 22 na 23 stycznia 1863 roku wziął udział – u boku księdza Stanisława Brzóski – w ataku na garnizon rosyjski w Łukowie, odbierając żołnierzom kwaterującym tam broń palną wraz z ładunkami. Po wycofaniu się oddziału udał się do Żelechowa, gdzie przejął dowództwo nad lokalnym oddziałem powstańczym. 25 stycznia stoczył zwycięską potyczkę z kozakami pod Garwolinem. W kolejnych miesiącach Zakrzewski kierował oddziałami kawalerii, prowadząc intensywną działalność zbrojną na południu Podlasia i w sąsiednich powiatach. Brał udział m.in. w bitwach pod Aleksandrówką, Gończycami, Kobylą Wolą, Garwolinem, Jedlanką, Adamowem, Żyrzynem, Lucią, Lizocinem, Krzywdą, Rudą koło Krzywdy, Żyrzynem oraz Batorzem. Dzięki jego energii i osobistej odwadze udało się uratować amunicję i większość taborów. Prawdopodobnie w uznaniu zasług awansowano go wówczas do stopnia majora.

Do końca 1863 roku służył w oddziałach jazdy podlaskiej gen. Michała Heydenreicha „Kruka”. Uczestniczył w działaniach wojennych w okolicach Wilczysk, Żelechowa i Kłoczewa, wspierając działania Rządu Narodowego i organizacji cywilnych.

Po upadku powstania przebywał na emigracji w Galicji, przez pewien czas mieszkał w Krakowie, gdzie prowadził przedsiębiorstwo. a następnie przeniósł się do Lwowa. Zmarł w 1907 roku, pochowany został na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. W kościele Karmelitów na Piaskach jest tablica upamiętniająca jego postać. Dziś pamięć o Gustawie Wyssogocie Zakrzewskim – bohaterze Podlasia, organizatorze powstania styczniowego i oddanym sprawie niepodległości działaczu – jest dla naszej społeczności powodem do dumy. Jego postawa patriotyczna, odwaga i konsekwencja czynią go godnym patronem Gminnej Biblioteki Publicznej w Woli Mysłowskiej.